Potocznie błędnie przyjmuje się, że prawo pierwszeństwa nabycia nieruchomości jest synonimem prawa pierwokupu. Oba te pojęcia maja nie tylko odmienne znaczenie, ale i czas realizacji od momentu zamiaru nabycia nieruchomości. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów z dnia 23 lipca 1992r. wyjaśnia iż " pierwszeństwo polega przede wszystkim na eliminacji innych podmiotów ubiegających się o tę samą rzecz. Jego konstrukcja jurydyczna nie jest oparta na uprawnieniu, lecz na tkwiącym immanentnie w pierwszeństwie zakazie zadysponowania rzeczą w sposób je naruszający. Realizacja pierwszeństwa jest zatem możliwa dopiero wówczas, gdy adresat zakazu stworzy swym zachowaniem sytuację, w której zakaz staje się aktualny. te sytuacje stanowią jednocześnie granice, w jakich uprzywilejowanie pierwszeństwem, oznaczające intencjonalne pogorszenie sytuacji prawnej jednej ze stron, znajduje uzasadnienie w przyzwoleniu ustawodawcy."
Prawo pierwszeństwa aktualizuje się już w momencie powzięcia zamiaru zbycia, zanim dotychczasowy właściciel zawrze umowę sprzedaży z osobą trzecią, natomiast prawo pierwokupu wymaga uprzedniego zawarcia przez zobowiązanego z tytułu prawa pierwokupu warunkowej umowy sprzedaży nieruchomości z osobą trzecią. Uprawniony z prawa pierwszeństwa zostaje zatem zawiadomiony o samym zamiarze zbycia nieruchomości, a uprawnionego z tytułu prawa pierwokupu zawiadamia się już o treści warunkowej umowy sprzedaży.